Leesclubs
Wie een boek uitleest, blijft vaak met allerlei vragen achter. Verhalen en gedichten roepen verwarring op: over de tekst, over jezelf en misschien ook over de wereld om je heen. Ze beginnen een discussie en nodigen jou uit om mee te praten. In de leesclubs van LitLab neem jij die uitnodiging aan. Aan de hand van een thema discussieer je met andere lezers over de vragen die het boek aan jullie stelt, en andersom.
Je zult zien dat je op sommige vragen niet meteen een antwoord weet. En op andere vragen zijn juist verschillende antwoorden mogelijk. Dat hoort er allemaal bij. Het doel van een leesclub is niet om antwoorden te vinden die goed of fout zijn. Terwijl je met elkaar praat over een tekst, leg je allerlei verbanden, tussen jezelf, het boek, de samenleving en de geschiedenis. Je brengt jouw perspectief op een tekst onder woorden en leert ondertussen om ideeën van jezelf en anderen ter discussie te stellen.
Thema: Verleden & herinnering
Wat is de rol van literatuur voor onze verbeelding van het verleden? Hoe geven romans vorm aan de manier waarop we de geschiedenis vertellen en herinneren? Je kunt zulke vragen beantwoorden door literaire verhalen over het verleden systematisch te lezen. In het overzicht hieronder vind je leesclubs over romans die ook een verhaal over de geschiedenis vertellen. Door deze romans te lezen en te bespreken in leesclubs, krijg je inzicht in de manier waarop literatuur de geschiedenis verbeeldt, vertekent of tegenspreekt.
Thema: Familie & identiteit
Al sinds de Klassieke Oudheid zijn literaire verhalen meestal ook verhalen over familierelaties. Daarom is literatuur een belangrijke bron om de betekenis van familierelaties in het heden en verleden te begrijpen. In het overzicht hieronder vind je leesclubs over romans waarin familierelaties een centraal thema vormen. Door deze romans te lezen en te bespreken in leesclubs, maak je kennis met verschillende ideeën en beelden over de relatie tussen familie en identiteit. Je kunt zo verbanden leggen tussen die romans en leert literaire verbeeldingen van familierelaties te duiden.
Thema: Utopie & dystopie
De meeste literaire verhalen geven een min of meer realistische weergave van onze wereld, maar soms vertellen ze juist over een totaal andere werkelijkheid. Ze spelen zich bijvoorbeeld af in een fictief land of in een fictieve periode. Of ze beschrijven een wereld vol met robots en andere niet-menselijke wezens. Ondanks die vreemde kenmerken vind je in zulke verhalen vaak een kritiek op onze eigen, herkenbare wereld. Je kunt spreken van een ‘utopie’ als het gaat om een ideale verhaalwereld en van een ‘dystopie’ als die wereld helemaal niet zo ideaal is. Vaak is in zulke verhalen sprake van een mix van zowel utopische als dystopische elementen. In het overzicht hieronder vind je verschillende leesclubs over literaire utopieën of dystopieën. Door deze romans te lezen en te bespreken in leesclubs, leer je met elkaar na te denken over het literaire genre van de utopie. Je leert de kenmerken van zo’n vertelling herkennen en krijgt oog voor de kritiek op onze wereld die daarin verpakt is.
Thema: Kennis & wetenschap
Sommige wetenschappelijke ontdekkingen hebben grote impact gehad op de manier waarop wij naar onszelf en de wereld kijken. Denk aan de Evolutietheorie van Darwin, genetische manipulatie en onderzoek naar klimaatverandering. Literaire verhalen helpen ons betekenis te geven aan zulke ingrijpende wetenschappelijke ontwikkelingen. In het overzicht hieronder vind je verschillende leesclubs over romans die ethische en filosofische vragen stellen naar aanleiding van wetenschappelijke vernieuwing. Door deze romans te lezen en te bespreken in leesclubs, leer je zulke vragen herkennen en beantwoorden. Zo krijg je inzicht in de manier waarop literatuur in discussie gaat met de wetenschap.
Thema: Cultuur & identiteit
In het multiculturele Nederland van vandaag zijn we ons meer dan ooit bewust van de manier waarop onze culturele achtergrond verbonden is geraakt met wie we zijn. Door het koloniale verleden, migratie, verstedelijking en Europese integratie is ons land een smeltkroes geworden van culturele gewoontes en tradities. De Nederlandse literatuur barst van de romans die betekenis geven aan het contact tussen al die culturen en identiteiten. In het overzicht hieronder vind je een selectie van zulke romans. Door deze romans te lezen en te bespreken in leesclubs, leer je samen na te denken over wat een culturele achtergrond precies betekent voor personages, en voor jou als lezer. Daarbij leer je de verschillende manieren herkennen waarop literatuur vorm geeft aan de relatie tussen cultuur en identiteit.
Thema: Activisme & engagement
Hoe mengen schrijvers zich in het publieke debat, en waarom houden ze zich soms juist afzijdig? Welke kenmerken van literatuur maken het mogelijk om een bijdrage te leveren aan actuele discussies? Je kunt een antwoord geven op zulke vragen door romans over politieke thema’s goed te analyseren of door de manier te beschrijven waarop schrijvers zich profileren in de media. In het overzicht hieronder vind je verschillende leesclubs over romans die actuele politieke vragen ter discussie stellen. Door deze romans te lezen en te bespreken in leesclubs, leer je nadenken over de activistische functie van literatuur. Tegelijkertijd verken je de (on)mogelijkheid voor jou als lezer om via literatuur een mening te vormen over politieke thema’s.
Thema: Schuld & criminaliteit
Al eeuwen gebruiken schrijvers literaire verhalen om vragen te stellen over de grote ethische kwesties in het leven. De acties van hun personages zetten jou als lezer aan het denken, of het nou medogenloze misdadigers zijn, of hulpeloze slachtoffers van het lot. Hoe ben je een goed mens, wanneer draag je schuld, en wat betekent het om verantwoordelijkheid te nemen voor je handelen? Zulke vragen vind je terug in Griekse tragedies, in de romans van Russische schrijvers als Tolstoj en Dostojevski, en nog altijd vormen ze een belangrijke motor van verhalen. In het overzicht hieronder vind je verschillende leesclubs over hedendaagse literatuur over schuld en criminaliteit. Door deze teksten te lezen en te bespreken in leesclubs, leer je ethische vragen te stellen en beantwoorden. Daarnaast ontdek je hoe verhalen en poëzie jouw denken over goed en fout mede kunnen bepalen.
Thema: Migratie & globalisering
Wie het journaal volgt, krijgt de indruk dat migratie het thema is van de eenentwintigste eeuw. De (gedwongen) verhuizing van grote groepen mensen is over de hele wereld actueel, van Mexico tot Syrië en van Vietnam tot Eritrea. Volksverhuizingen en vluchtelingen zijn van alle tijden, maar de zichtbaarheid van migratie in onze geglobaliseerde wereld is wel degelijk nieuw. Wellicht daardoor verschijnen er regelmatig literaire verhalen die vertellen over migratie en migrerende personages. In het overzicht hieronder vind je verschillende leesclubs over een selectie van zulke verhalen. Door deze teksten te lezen en bespreken in leesclubs, verdiep je je in dit onderwerp en onderzoek je hoe literatuur zich mengt in de maatschappelijke discussie over migratie.
Thema: Liefde & macht
Het is niet toevallig dat de woorden ‘roman’ en ‘romance’ veel op elkaar lijken: geschreven verhalen zijn al eeuwen hét domein van de liefde. Van Goethes Het lijden van de jonge Werther (1774) tot Turks fruit (1969) van Jan Wolkers en van I.M. (1998) van Connie Palmen tot Kamers, antikamers van Niña Wijers (2019): de literatuur biedt talloze vertellingen van allerlei verschillende liefdesrelaties. Zulke verhalen zijn herkenbaar, verwarrend, ontroerend of juist schokkend. Daarnaast dagen liefdesverhalen je uit om na te denken over veelvoorkomende ideeën over de liefde. Welke rollen spelen mannen en vrouwen in liefdesrelaties? Hoe worden heteroseksuele en homoseksuele relaties in beeld gebracht, en welke verschillen zie je met het verleden? Bij het lezen van liefdesverhalen is het bovendien interessant om het perspectief in de gaten te houden. Met wiens blik kijk jij naar de relatie? Wie heeft de touwtjes in handen voor de manier waarop jij het verhaal beleeft: de verteller, de personages, of misschien jijzelf, als lezer? Over die vragen leer je nadenken wanneer je liefdesverhalen leest en bespreekt in een leesclub.
Thema: Ziek & gezond
Tijdens de wereldwijde uitbraak van het Coronavirus werd de gezondheidszorg opnieuw onderwerp van allerlei maatschappelijke discussies. De crisis die volgde op de pandemie ging gepaard met moeilijke ethische dilemma’s. Wie krijgt er voorrang op een bed als de ziekenhuizen overvol zijn? Hoe ver gaat onze solidariteit met de zieken in onze samenleving? Hoe bepalen we wat ziek en gezond is, en welke gevolgen hebben die definities op de levens van gewone mensen? Zulke vragen zijn opnieuw actueel, maar ze werden al veel eerder gesteld in literaire verhalen. Schrijvers gebruiken de literatuur om te vertellen wat het betekent om chronisch ziek te zijn, of om de gevolgen van psychische aandoeningen te onderzoeken. Verhalen stellen daarnaast vragen over de maatschappelijke ideeën over ziekte en gezondheid. In het overzicht hieronder vind je verschillende leesclubs over zulke verhalen. Door met elkaar in discussie te gaan over deze boeken, krijg je meer inzicht in de manier waarop literatuur ons denken over ziekte en gezondheid mede vorm geeft.
Thema: Waan & werkelijkheid
Literaire verhalen zijn bijna altijd fictioneel: ze zijn niet of maar deels ‘echt gebeurd’. Toch accepteer je als lezer onbewust dat je jezelf onderdompelt in een geloofwaardige wereld voor zo lang als het verhaal duurt. Literatuurwetenschappers noemen dat de ‘willing suspension of disbelief’: lezers zijn bereid om voor even te geloven dat personages geloofwaardige levens leiden en te maken krijgen met realistische dilemma’s. Maar er zijn veel schrijvers die een loopje nemen met die aanname. Ze geven je aanwijzingen dat de vertellers of personages niet te vertrouwen zijn. Die vertellers verdraaien bewust of onbewust de ‘feiten’, lijden aan waanideeën of laten je slechts een deel van de waarheid zien. In het overzicht hieronder vind je verschillende leesclubs over verhalen waarin de grens tussen waan en werkelijkheid niet altijd duidelijk is. Door met elkaar in discussie te gaan over deze boeken, krijg je meer inzicht in de manier waarop literatuur vragen stelt over jouw eigen waarneming van de werkelijkheid.
Filters
Voor docenten
- Meer info? Bekijk de docentenhandleiding
- Liever geen schermen in de klas? Gebruik de printbare versies
