Spelregels
In deze leesclub discussieer je met een groepje van 4 tot 6 lezers over Lanseloet van Denemerken van Anoniem. Je doet dat aan de hand van kaartjes met vragen over de tekst. De leesclub begint met een korte inleiding, die een van de spelers voorleest. Daarna volgen 4 rondes:
- Ronde 1 bestaat uit 5 quizvragen over de tekst. Een van de spelers leest de vragen voor en alle spelers (inclusief voorlezer) schrijven hun antwoorden op een blaadje. Na het omdraaien van de laatste vraag verschijnen de juiste antwoorden in beeld. Daarna berekent iedereen zijn score.
- Ronde 2 is een algemeen vragenrondje over de tekst: de spelers benoemen om de beurt wat ze onduidelijk vonden en proberen samen een antwoord te vinden. Als de grootste onduidelijkheden opgelost zijn, begint ronde 3.
- Degene met de meeste goede antwoorden op de quizvragen mag als eerste een kaartje van de discussievragen omdraaien van een stapel naar keuze. Hij of zij geeft antwoord op de vraag, waarna de rest mag reageren. Vervolgens kiezen de overige spelers om de beurt een kaartje van een van beide stapels. Als een discussievraag herhaalt wat eerder in het gesprek al aan bod gekomen is, mag de speler die aan de beurt is een volgende kaart omdraaien. Dit gaat zo door totdat alle kaartjes omgedraaid zijn.
- Aan het einde van de discussie komen de spelers samen tot een oordeel over de tekst. In ronde 4 geven ze een oordeel uitgedrukt in sterren en motiveren zij hun keuze.
Inleiding
| 332
333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 |
Nochtan deert mi boven al,
Die woorde, die hij sprac die ridder vri, Ende keerde sijn anschijn omme van mi, Al haddic gheweest een stinckende hont. Dat hebbic soe vaste in minen gront, Ende doet mijnder herten alsoe seer; Ic meine, dat hi nemmermeer Van mi en weet goet noch quaet: Ic salt al laten ende gaen mijnder straet Dolen in vremden lande. Ic bidde gode, dat hi mine scande Wille decken, die ic nu hebben ontfaen Want ic hebt sonder danc ghedaen Dies es mi te moede wee. |
Maar het ergste wat er kon gebeuren
Waren de woorden die hij zei En dat die ridder zich van mij Afwendde, als was ik een stinkende hond. Dat griefde mij tot in de grond En zal mij pijn doen voor altijd, En niet tot in de eeuwigheid, Wil ik dat hij nog van mij hoort. Ik verlaat voorgoed dit oord En ga mijns weegs. Door vreemde landen Zal ik zwerven. Dat God mijn schande Verborgen houdt, mij aangedaan Tegen mijn wil, een smaad die aan Mijn hart hier knaagt en mijn gemoed. |
Lanseloet van Denemerken is een middeleeuws toneelstuk dat deel uitmaakt van de abele spelen. Met ‘abel’ wordt ‘verfijnd, mooi’ bedoeld, en de term ‘abel spel’ kan begrepen worden als het deftige tegengestelde van een boerse/platte klucht.
Het verhaal draait om de tragische liefde tussen edelman Lanseloet en Sanderijn, een meisje van lagere komaf. Ondanks de verwoede pogingen van de verliefde Lanseloet, wijst Sanderijn hem keer op keer af. Ze weet dat hij niet met haar zal trouwen gezien het verschil in status en macht.
Lanseloets moeder verafschuwt Lanseloets liefde voor Sanderijn en probeert door middel van een list Sanderijn uit zijn leven te verwijderen: Ze zorgt ervoor dat Sanderijn naar Lanseloets kamer komt, als hij belooft dat hij haar nadat ze met elkaar de liefde bedreven hebben onhoofs toe zal spreken.
De list van Lanseloets moeder slaagt en Sanderijn ontvlucht na deze nacht Denemarken. Ze ontmoet vervolgens een ridder die met haar in het huwelijk treedt. Sanderijn keert niet meer terug naar Lanseloet en dat zorgt er uiteindelijk voor dat hij instort van verdriet en sterft.
Ronde 1: Quiz
Quizvraag
1. Lanseloet ontmoet Sanderijn in een park en vraagt of zij met hem de liefde wil bedrijven. Waarom wijst ze hem af?
2. Hoe vaak wijst Sanderijn Lanseloet af?
- A. Een keer
- B. Twee keer
- C. Drie keer
- D. Vier keer
3. Waarom is de moeder van Lanseloet het niet eens met zijn keuze voor Sanderijn als vrouw?
4. Lanseloets moeder zorgt ervoor dat Sanderijn met Lanseloet naar bed gaat. Hoe zorgt zij ervoor dat Sanderijn naar Lanseloets kamer gaat?
5. Sanderijn geeft Reinout te kennen dat ze niet meer teruggaat naar Lanseloet. Wat doet Reinout daarna?
- Hij gaat terug naar Lanseloet en vertelt hem dat Sanderijn hem wederom heeft afgewezen.
- Hij gaat terug naar Lanseloet en vertelt hem dat Sanderijn is overleden.
- Hij gaat niet terug naar Lanseloet en slaat op de vlucht.
- Hij gaat niet terug naar Lanseloet en blijft bij Sanderijn, omdat hij Lanseloets gedrag afkeurt.
Antwoorden
- Zij wil geen seks voor het huwelijk, omdat dit haar kansen op de huwelijksmarkt vermindert.
- C – Drie keer.
- Sanderijn is van te lage komaf voor Lanseloet.
- Ze vertelt Sanderijn dat Lanseloet erg ziek is.
- B – Hij gaat terug naar Lanseloet en vertelt hem dat Sanderijn is overleden.
Ronde 2: Vragenrondje
Wat vond je onduidelijk in Lanseloet van Denemarken, wat begreep je niet zo goed? Formuleer om de beurt een vraag over de tekst en probeer samen tot een antwoord te komen.
Ronde 3: Discussie
Feest der herkenning?
Kaart 1/8 - Feest der herkenning?
Lanseloet is verliefd op Sanderijn. Zijn moeder wijst hun liefde echter af, omdat Sanderijn van lagere komaf is dan Lanseloet. Wat vind jij: mag je als ouders kritiek hebben op wie je kind verliefd wordt of moet je als ouders elke keuze van je kind in de liefde accepteren?
Kaart 2/8 - Feest der herkenning?
Lanseloet wil heel graag een intieme relatie aangaan met Sanderijn, maar zij is juist zeer voorzichtig: zij wil niet te schande worden gemaakt. Snap je dat?
Kaart 3/8 - Feest der herkenning?
De moeder van Lanseloet bedenkt een list om Sanderijn met Lanseloet te laten slapen. Wat vind je van deze actie?
Kaart 4/8 - Feest der herkenning?
Wiens schuld is het dat Lanseloet Sanderijn grof/onhoofs toespreekt? Die van zijn moeder of van hem? Waarom vind je dat?
Kaart 5/8 - Feest der herkenning?
De ridder die Sanderijn ontmoet in het bos besluit haar tot vrouw te nemen hoewel ze geen maagd meer is. In de middeleeuwen was dit echter niet normaal. Als je als vrouw seks had gehad voor het huwelijk – vrijwillig of gedwongen – dan werd dat als een zonde gezien. Begrijp je dat de ridder Sanderijn toch als vrouw wil?
Kaart 6/8 - Feest der herkenning?
Reinout komt erachter dat Sanderijn nog leeft, maar niet terug wil naar Lanseloet, ondanks dat hij nu wel met haar wil trouwen. Wat vind je van de keuze van Sanderijn om niet terug te gaan naar Lanseloet?
Kaart 7/8 - Feest der herkenning?
Als Reinout Lanseloet slecht nieuws moet brengen, besluit hij te liegen en geeft hij aan dat Sanderijn overleden is. Snap je dat Reinout tegen Lanseloet liegt? Wat zou jij in zijn geval hebben gedaan?
Kaart 8/8 - Feest der herkenning?
Lanseloet sterft uiteindelijk van verdriet, terwijl Sanderijn een vredig leven leidt met een andere man. Met welk personage voel jij na het lezen van dit verhaal het meeste mee? Lanseloet of Sanderijn? Waarom?
Feest der herkenning?
Dit was het laatste kaartje!
Stof tot nadenken?
Kaart 1/8 - Stof tot nadenken?
Lees het fragment uit de inleiding hierboven nogmaals, waarin Sanderijn vertelt over de gebeurtenissen in de kamer van Lanseloet. Is Sanderijn van streek vanwege het onhoofse/grove toespreken van Lanseloet of is er mogelijk sprake van verkrachting? Welke argumenten heb je voor het één of het ander?
Kaart 2/8 - Stof tot nadenken?
In veel middeleeuwse werken had niet de man die seksueel overschrijdend gedrag vertoonde schuld, maar de vrouw die er slachtoffer van was geworden. Zie je dat ook terugkomen in dit verhaal? Hoe wordt er over Sanderijn gesproken na haar nacht met Lanseloet en hoe spreekt Sanderijn over zichzelf?
Kaart 3/8 - Stof tot nadenken?
Je zou dit verhaal kunnen vergelijken met verhalen die vrouwen delen onder de hashtag #metoo. Wie #metoo in een bericht plaatst, geeft daarmee aan met seksuele intimidatie, aanranding of seksueel misbruik te maken te hebben gehad. In 2022 werden dergelijke misstanden ontdekt bij het programma ‘The voice of Holland’. Is dit toneelstuk een middeleeuws voorbeeld van #metoo?
Kaart 4/8 - Stof tot nadenken?
Wie oefent in het verhaal druk uit op wie? Wie heeft macht over een ander? En hoe komen de personages aan hun macht?
Kaart 5/8 - Stof tot nadenken?
Voor wie zou het middeleeuwse publiek de meeste sympathie hebben gehad? Voor Lanseloet of voor Sanderijn? Waarom?
Kaart 6/8 - Stof tot nadenken?
Een belangrijk begrip in ridderromans is hoofsheid: netjes en beschaafd gedrag. Als je je niet hoofs gedraagt dan ben je boers of lomp. Welke personages in het verhaal gedragen zich hoofs en welke niet? Heeft dit invloed op hoe het met deze personages afloopt?
Kaart 7/8 - Stof tot nadenken?
Je zou kunnen betogen dat Lanseloet in regel 546 tot 563 spijt betuigt van zijn gedrag. Sanderijn keert ondanks de spijtbetuiging niet bij hem terug en kiest voor zichzelf. Zou je op basis van deze situaties (en daarmee het einde van het verhaal) kunnen zeggen dat dit een hoofse tekst is?
Kaart 8/8 - Stof tot nadenken?
In 1549 werd in Zwolle het toneelstuk opgevoerd onder de naam ‘Spel van Sanderijn’. Waarom zou deze titel ook aan het verhaal gegeven kunnen worden? En welke titel vind je beter passen? ‘Spel van Sanderijn’ of ‘Lanseloet van Denemerken’?
Stof tot nadenken?
Dit was het laatste kaartje!
Ronde 4: Oordeel
Geef het Lanseloet van Denemarken samen een waardering uitgedrukt in sterren. Beargumenteer vervolgens jullie keuze. Wat vonden jullie goed en wat juist minder goed? Heeft de discussie jullie individuele oordeel veranderd, en zo ja, hoe? Probeer voorbeelden en argumenten te halen uit jullie reacties op de discussievragen.
Heb je zelf een goede discussievraag die nog niet gesteld is? Vul die dan in, dan voegen wij de vraag aan een van de stapeltjes toe.