Onderzoek representaties in romans

In de proef over personages heb je kennis gemaakt met termen als ‘verteller’, ‘ideologie’ en ‘representatie. Met die instrumenten kun je aan de slag om beeldvorming in de literatuur te gaan onderzoeken. Je kunt systematisch gaan onderzoeken hoe bepaalde identiteiten worden verbeeld, zoals mannen of vrouwen. Of je kunt bepaalde beroepen bestuderen, zoals boeren, bankiers, artsen, wetenschappers etc. Hieronder geven we enkele mogelijke onderzoeksvragen. Klik op de vragen voor enkele suggesties voor relevante romans.

Traceer de ontwikkeling van woorden

In de proef over woordgebruik heb je geleerd hoe je geschiedenis kunt schrijven aan de hand van de woorden die de mensen vroeger gebruikten. Nu je de basisprincipes van zulk onderzoek kent, kun je de digitale corpora induiken voor een gerichte onderzoeksvraag, bijvoorbeeld van je profielwerkstuk. Neem een voorbeeld aan de onderzoeker Jesper Verhoef. Hij deed in grotere Nederlandse krantencorpora zogenaamd ‘discoursonderzoek’: onderzoek naar de publieke opinie over een bepaald verschijnsel. Het was hem te doen om reacties op de introductie van de draagbare radio in de jaren ‘60. In de publieke opinie bleek dat apparaat al snel symbool te komen staan voor verloedering: degenen die veel gebruik maakten van de draagbare radio (jongeren) werden verweten dat ze bestaande normen en waarden niet in acht namen. Verhoef maakte gebruik van de online krantendatabase Delpher van de Koninklijke Bibliotheek. We doen hieronder enkele suggesties voor vragen die je met behulp van Delpher kunt beantwoorden. 

Ga je liever een stap verder en ben je handig met programmeren? Dan kun je in je profielwerkstuk ook gaan experimenteren met digitale tekstanalyse. Behalve dat je iets te weten komt over patronen in teksten, leer je gewilde vaardigheden zoals text mining en data-analyse. Klik op de voorbeeldvraag om te zien waar je kunt beginnen.

Analyseer de retoriek van politici

In deze proef heb je kritisch leren kijken naar de teksten van politici. Hoe proberen ze jou met retorische middelen in te pakken? Welke stijlfiguren gebruiken ze, en welk effect hebben die retorische middelen? Nu je weet hoe je speeches kunt ontleden, kun je complexere vragen gaan stellen. In je profielwerkstuk heb je de ruimte om zo’n grotere vraag uit te werken. Hieronder doen we een suggesties voor zo’n onderzoek. Klik op de vraag voor enkele voorbeelden van speeches.

Bestudeer teksten op het podium

In deze proef heb je gezien dat teksten rijker worden als je ze hardop voorleest. Je hebt ‘performatieve’ aspecten van een tekst leren herkennen zoals rijm en metrum. Deze kennis is een goede basis om in je profielwerkstuk eens wat dieper in te gaan op performances van teksten. De vraag die centraal staat is: welke aanvullende of tegenstrijdige betekenissen ontstaan er bij de performance van een tekst? Je kunt die vraag beantwoorden aan de hand van voordrachten en performances, zoals toneelopvoeringen, spoken word, poetry slam etc. Behalve rijm en metrum kun je gaan letten op toon, intonatie, muziek, interactie met het publiek, lichaamstaal en gebaren. Hieronder geven we voorbeelden van mogelijke onderzoeksvragen. Klik op de vragen voor enkele suggesties voor je materiaal.

Bestudeer het materiaal van het internet

In deze proef heb je kennisgemaakt met de historische veranderingen van het boek als object. In de proef stond de overgang van geschreven teksten naar gedrukte teksten centraal, maar er zijn nog talloos veel meer ontwikkelingen geweest in de vorm van het boek of van tekst in het algemeen, denk maar aan kranten, ‘glossy’ tijdschriften, posters en niet te vergeten: het internet. Je profielwerkstuk is een mooie plek om eens dieper in te gaan op één van die ontwikkelingen. Bekijk ter inspiratie eens dit filmpje over ‘het boek in een digitale wereld’, gemaakt door studenten van de Universiteit Utrecht.